Mohnprisen for 2026 til kanadiske John Smol

Under Arctic Futures Symposium i Brussel, kunngjorde UiT-rektor Dag Rune Olsen i dag at Mohnprisen for 2026 vil gå til professor John P. Smol ved Queens University i Ontario, Canada.

Ein mann på ein talarstol — Rektor Dag Rune Olsen kunngjer at John Smol er vinnaren på Arctic Futures Symposium. Foto: Kjetil Rydland / UiT

– Professor Smol sin vitskaplege karriere er eit vitnemål om framifrå arktiske forsking – samskapande, engasjert, grundig og sentral for å bevare miljø vi er avhengige av. Eg er djupt imponert over hans omfattande produksjon. Smol er eit førebilete for oss alle, seier rektor Dag Rune Olsen, som òg leiar styringskomiteen for Mohnprisen.

Framheva lagspel i forsking

Smol sendte ei videohelsing til Brussel, kor han understreka at han er djupt takksam og audmjuk for å få Mohnprisen.

Han sa vidare at forsking er eit lagarbeid, og han takka ei lang rekkje av samarbeidspartnarar, kollegaar, finansierar av forskinga og arbeidsplassen, Queen’s University.

– Men mest av alle vil eg takke dei over 100 Master- og PhD-studentane, og endå fleire på bachelor-nivå som har vore med meg i laben min: PEARL – Paleoecological Environmental Assessment and Research Laboratory, sa han.

Ei lang karriere

Smol er utdanna frå McGill University og Brock University og tok PhD ved Queen's University. Sidan den første publiseringa i 1980, har han vore delaktig i over 700 vitskaplege artiklar, 24 bøker (med éin på veg) og vore ein del av ei imponerande lang rekkje av utval, komitear og prosessar.

Mellom anna var han Canada Research Chair in Environmental Change frå 2001 til 2021 og han har sju æresdoktorat. Smol er òg utnemnd til Officer of the Order of Canada — landets høgste sivile utmerknad.

Får prisen for leirskap i forsking på økosystem

I sin innstilling prisar den vitskaplege komiteen Smol for hans banebrytande bidrag til å oppdage og forbetre menneskelege påverknader på arktiske ferskvassøkosystem. Han er ein leiarskikkelse innan forsking på økologi, innsjøar og konsekvensane av klimaendringar og forureining.

ein mann står i eit vatn med prøveutstyr — John Smol samlar prøver av ferskvatn. Foto: Jana Chytilova / Queen's University

Smol får prisen for

«… hans akademiske leiarskap innan paleøkologiske studiar av arktiske innsjøar; utvikling av fleire forskingsprogram for å studere vasskvalitet og økologi i innsjøar under pågåande miljøendringar; banebrytande arbeid med ein brei tilnærming for å studere langsiktige endringar i innsjøsystem, inkludert forureining, klimaendringar og tap av biologisk mangfald; og for å ha grunnlagt Palaeoecological Environmental Assessment and Research Laboratory (PEARL)»

Framtida til økosystema på land og i innsjøar i Arktis er svært usikker og avheng i stor grad av utviklinga av jordas oppvarming og menneskelege aktivitetar som forureining og høgt stress på miljøet.

«For å forstå og respondere på desse endringane treng vi å måle endringane i desse økosystema, på same måte som eit termometer viser temperatur. Dr. Smol si banebrytande forsking har gitt nettopp dette: verktøy for å oppdage miljøendringar i og rundt arktiske innsjøar og elvar, og for å forstå korleis desse endringane påverkar dyrelivet.» skriv komiteen vidare i si innstilling.

Den internasjonale Mohnprisen for fremragande forsking relatert til Arktis vert overrekt til professor dr. John Smol under Arctic Frontiers i Tromsø, 4. februar. Han vil òg delta på sesjonar under Arctic Frontiers og Mohnseminaret på UiT 5. februar.

Du kan sjå kunngjeringa i opptak her: Arctic Futures Symposium 2025 Day 2 - YouTube

Sjå John Smol si helsing her:

Rydland, Kjetil kjetil.rydland@uit.no Kommunikasjonsrådgjevar / faggruppeleiar

Publisert: 03.12.25 16:10 Oppdatert: 05.12.25 10:17

Arktis Om UiT