Boazu ja ealga
Boazu lea dat fuođđaršládja mas leat eanemus eallit Árktisis, maiddái dáppe Várnjárggas. Dakko gokko vuovdi rievdá duottarin leat daid guohtunguovllut seamma gos ealggat ellet.
Dálkkádatrievdamat váikkuhit máŋgga láhkai dasa ahte movt goddefuođđarat ožžot biepmu. Sáhttet go seamma ollu bohccot go dál birget dáppe Várjjagis lagamus boahtteáiggis?
Dálkkádatrievdamiin leat vurdojuvvon leat sihke buorit ja heajos váikkuhusat bohccuid ja ealggaid máddodagaide, ovddemustá dan dihte movt biepmu olahanmuddu rievdá.
Lea váttis einnostit movt máddodagat bohtet leat boahtteáiggis, ja dan dihte mii čuovvut ge mielde máddodagaid vai ipmirdit eanet dan mii dáhpáhuvvá.
DIHTET GO AHTE dál (2022) gávdnojit veaháš vuovderuoiggut Deanus? Lieggaset dálkkádat sáhttá dahkat daidda vejolažžan laskat ja leavvat stuorát guovlluide.
Dá lea okta dain min fuođđokámerain govven vuovderuoiggu Finnmárkkus.
Báhkka geasit buoridit guohtuma
Guhkit ja báhkkaset šaddanáigodagain lassána šaddu ja boahtá
doaivumis dahkat ahte šaddá eanet álbmás biebmu
maid bohccot ja ealggat besset guohtut geasset.
Govva: Geir Vie
Njuoska dálvvit lássejit guohtuma
Bivvalat ja arvvit šaddet dábálaččabut dálvet. Go dat njuoska eanan galbmo, de dávjá jikŋot šattut maid. Jiekŋa sáhttá šaddat nu assái ahte boazu ii beasa biepmu rádjái maid jiekŋa lea lássen.
Govva: Jan Erik Knutsen
Lieggaset dálkkádagas šaddet eambbo miestagat ja rođut.
Dat lea buorre sáhka bohccuide ja ealggaide geat ožžot eambbo borramuša, muhto eará šlájaid sáhttet ges massit eallinbáikkiideaset jus vuovdiluvvá beare sakka.
Dasa lassin atnet sevdnjes rođut eambbo lieggasa
ja sáhttet dagahit ahte Árktisa lieggana vel eanet.
Dan dihte leat bohccot ja ealggat mat guhtot dehálaččat hehtten dihte rođuid šaddamis beare viidát.
Loga eanet sieđgarođuid árvvu birra.
Rođuin lea olu buorre borramuš bohccuide ja ealggaide. Govva
Dálkkádatrievdamiid dihte leat dál mihá eanet lastamáđut go ovdal.
Dasa lassin go ahte čuhcet garrasit soahkemuoraide, de čuhcet maid lastamáđut eará šlájaide ekovuogádagas.
Boazu háliidivččii eanemusat borrat njálgga álbmás šattuid nugo urttaid, rásiid ja sieđggaid jus daid gávdná.
Boazu garvá daid báikkiid gos leat lastamáđut – jáhkkimis go dakko lea heajut guohtun.
Dán soahkevuovddi Buolbmágis leat lastamáđut visot borran.
Govva: Jakob Iglhaut
Jus dálvet šaddá heajos guohtun, de leat olu bohccot mat eai ceavzze. Dasa lassin de eai guotte nu gallis dain mat ellet miesi nuppe geasi.
Dan dihte lea dehálaš dutkat dan proseassa mii dáhpáhuvvá vai mii sáhttit gávdnat buriid vugiid movt hálddašit bohccuid go dálkkádat rievdá.
DIHTE GO AHTE bohccos lea nu buorre njunni ahte sáhttá gávdnat jeahkáliid mat leat olles 60 cm muohttaga vuolde.
(gáldu: artsdatabanken.no)
Dakkár dálvviid go lea olu jiekŋa lea
bohccuide váttis gávdnat nohkka biepmu.
Govva: Jan Erik Knutsen
Eai visot eale gitta giđđii.
Govva: Rolf A. Ims
Báhkka geasit eai leat dušše buorit
Boazu ii leat sivdniduvvon eallit báhkkasis, ja bálgá dávjá jasain dahje čáziid lahka báhkka geassebeivviid. Jasain leat ge maid unnit muosehis parasihtat.
Govva: Leif Einar Støvern
Ná mii dutkat bohccuid ja ealggaid
Bohccot gozihuvvojit almmolaš statistihka bokte
Dát registrerejuvvo jahkásaččat:
* Ealuid sturrodagat
* Miesselohku
* Masson bohccot
* Dieđihuvvon njuovvandeattut
* Šaddodat geasse- ja dálveorohagain.
Govva: Geir Vie
Gráfat olgeš bealde čájehit man olu bohccot Várnjárgga guovtti orohagas (Rákkonjárggas oarjin ja Várjjatnjárggas nuortan) dan 20 maŋemus jagi (2000-2023).
Fuomáš erohusa skálás y-áksáin
Ná mii dutkat bohccuid ja ealggaid
Muhtun bohccuide ja ealggaide biddjojit GPS-biellut čeabehii vai mii beassat geahččat gos dat mannet.
Dat ahte man olu bohccot leat ja makkár effeakta das lea, dat iskojuvvo dainna lágiin geahččat movt šattut ja bohccot birgejit orohagain gos leat iešguđetge boazologut.
Ealga gozihuvvo bivdiidraporteremiin
mainna rehkenastojuvvo man
olu ealggat leat, daid ahkestruktuvra ja njuovvandeattut.
Ealggamiessi Várjjagis. Govva: Geir Vie
Movt adno bohccuid ja ealggaid dutkan?
Bohccos ja ealggas lea stuora dadjamuš ekovuogádahkii, ja daid hálddašeapmi váikkuha dan dihte dasa movt luondu min birra lea.
Dálkkádatrievdamat rievdadit boazodoalu eavttuid, mii lea dehálaš resursa ja ealáhus Várnjárggas.
Boazologu stivrejit boazoeaiggádat geat háliidit olahit buori ja guhkesáigásaš buvttadeami.
De lea dehálaš diehtit movt guohtunresurssat rivdet ja movt ealuid ja guohtuneatnamiid sáhttá hálddašit buriin ja ceavzilis vugiin.
