Sáhpánat
Dihtet go ahte ovtta áidna šlája hivvodat mearrida monne go skuolfi ja čivgá go njálla? Goddesáhpánat leat dat buot deháleamos biebmu boraspiriide, ja goddesáhpánjagiin sáhttet šaddat oba olu dain.
Muhto dálkkádatrievdamat čuhcet hui garrasit goddesáhpániid ja eará sáhpániid máddodagaide. Manne? Ja maid mearkkašit dat rievdamat muđui ekovuogádahkii?
Duoddara njálgámus biergu?
Várnjárggas leat dievva sáhpánspesialisttat – dat mearkkaša boraspiret mat eanas ellet sáhpániin.
Skuolffit ja njálat leat čielga goddesáhpánspesialisttat, eará šlájat gal liikojit sáhpániidda maid.
Sáhpánat – erenoamážit goddesáhpánat – leat dat maid mii gohčodit čoavddašládjan.
Dat leat heaggadehálaš gáldut bibmui olu elliide, ja nu maid dasa ahte doallat olles biepmusráiddu.
Govva: Nirpi: Jeroen van der Kooij, Boaimmáš: Eeva Soininen, skuolfi; Geir Vie, njálla: Laurent Demongin ja goddesáhpán: Rolf A. Ims.
_gnagereSyklus.jpg "klima_gjengroingJpg.jpg")
Man dihte šaddet goddesáhpánjagit?
Go lea unnit goddesáhpánat duoddaris, de birgejit boraspiret heajubut ja unnot.
Šattut birgejit bures dakkár jagiid go leat unnán goddesáhpánat daid borrame, ja šaddet eambbo.
Olu boraspiret ja unnán šattut dahket ahte goddesáhpánmáddodat fáhkka gáhččá.
Go duoddaris leat olu goddesáhpánat, de lea boraspiriin eanet borramuš ja dat lassánit.
Go duoddaris leat olu goddesáhpánat, de lea boraspiriin eanet borramuš ja dat lassánit.
Seammás borrojuvvo goddesáhpána borramuš – šattut – ja de šaddá váddáset gávdnat borramuša.
Man dihte láve goddesáhpánmáddodat fáhkkestaga stuorrut, ovdal go de unnu ja bissu unnin máŋga jagi ovdal go fas stuorrugoahtá?
Goddesáhpánmáddodahkii leat olu fáktorat mat váikkuhit, eat ge mii vuos dieđe áibbas sihkkarit makkár mekanismmat dat stivrejit goddesáhpánsyklusiid.
Muhto, dutkan lea čájehan ahte boraspiret – erenoamážit buoidagat ja nirppit mat bivdet muohttaga vuolde, mearkkašit olu.
Dasa lassin lea borramušas maid olu dadjamuš dasa ahte man olu goddesáhpánat dat cevzet.
Jiekŋa eatnamis: Jan Erik Knutsen, goddesáhpán: Rolf A. Ims ja njálla: Laurent Demongin.
Jus leat áiggiid čađa leamašan olu meahcis, de soaittát fuomášan ahte dat hirbmadis goddesáhpánjagit šaddet hárvvibut ja hárvvibut?
Dutkan orro čájeheame ahte leat dálkkádatrievdamat mat čuhcet sáhpánmáddodagaide. Sáhpánat orrot dálvet muohttaga vuolde gos rogget šattuid rádjái maid borret.
Dálkkádatrievdamiid dihte šaddet njuoskaset dálvvit maid lea váddásit einnostit. Dávjá jiekŋu eanan mii lásse sáhpániid biepmu.
Dat čuohcá erenoamážit goddesáhpániidda, maid maiddái čivget muohttaga vuolde, eai ge šatta liikká stuora máddodagat go movt ovdal lávejedje. Dat sáhttá čuohcat garrasit náliide mat dárbbašit goddesáhpániid.
DIHTET GO AHTE Álttá girdišilju fertii 2011:s ásahit birrajándor goddesáhpánvávtta mii galggai gohkket ahte girdilangeainnus eai lean goddesáhpánat? Jus šaddet beare olu goddesáhpánat de sáhttá njuolgut šaddat beare njalkkas!
Dát govva lea Fálesnuoris seamma jagi, dievva goddesáhpániiguin.
Govva: Allan Klo / NRK
Maid dat mearkkaš boraspiriide go sáhpánat unnot?
Jus sáhpánat unnot duoddaris, de birgejit sáhpánspesialisttat heajubut.
Njálla ja skuolfi ellet measta dušše goddesáhpániin, ja sáhttá geavvat ahte dat eai čivgga jus leat unnán goddesáhpánat.
Eará eallit, nu go boaimmážat ja buoidagat, borret áinnas sáhpániid ovdalii go goddesáhpániid, ja birgejit bures vaikko eai livčče ge nu olu goddesáhpánat.
Luostasáhpániid ja duottarmuolddaid máddodagat sturrot eambbo dássedit, eai ge leat nu hearkkit dálkkádahkii, ja dahká boraspiriide álkit eallit daiguin.
Šattuid olbmát
Goddesáhpánat ja sáhpánat leat šaddoborrit, ja sáhpánjagiid dat sáhttet borrat hirbmat olu suinniid ja eará šattuid.
De gal dáidá dat ahte sáhpánat unnot, leat buorre šaddodahkii?
Ii leat. Sáhpánat eai bora vaikko maid, ja dat šattut mat eai borahallo, birgejit buorebut dalle go šattut daid birra jávket.
Dainna lágiin sáhttet eanet šaddošlája šaddat.
Sáhpániid haga sáhttá geavvat nu ahte muhtun šlájat eai beasa šaddat.
_SA.jpg "smågnager_planter.png")
Sáhpániid dihte besset dakkár šlájat šaddat mat muđui eai lean sáhttit šaddat.
Sáhpániid láve dávjá álki vuohttit doppe
gos dat leat leamašan.
Govva: Eeva Soininen
Dat duktejit maid šattuid bures.
Govva: Eeva Soininen
Dakkár gittiin gos dávjá guhtot eallit maid šaddet
máŋggalágan šaddošlája.
Govva: Eeva Soininen
Sáhpánjagit lávejit dábálaččat juohke 4. jagi, ja daid jagiid gaskka lávejit suoinnit ja eará šattut fas bállet šaddat.
Dan dihte leat sáhpánat dehálaččat, seailluhan dihte šaddošlájaid girjáivuođa.
Ná mii dutkat ciebaniid
Sáhpánat ellet muohttaga vuolde dálvet. Bovssat main leat fuođđokámerat dahket vejolažžan čuovvut mielde ciebaniid aktivitehta (sáhpániid, goddesáhpániid, nirppiid, buoidagiid ja miŋkkaid).
Oaidnin dihte mii šaddodagain geavvá go leat unnit sáhpánat, de leat mii ceggen buvrriid muhtin guovlluide.
Dat buvrrit gohčoduvvojit dárogillii “uthegninger” ja dat dollet ciebaniid – muhto maid eará elliid, nu go bohccuid – eret.
Buvrrit dahket vejolažžan buohtastahttit šaddodaga buvrris šaddodagain olggobealde buvrri gos leat eallit.
Dá ii leat dábálaš muvra –
dása leat čiehkan ovtta min fuođđokámerain.
Govva: Leif Einar Støvern
Dá lea okta min dutkiin lohkame šaddošlájaid buvrris.
Govva: Hans Ivar Hortman
Dása adno ciebaniid dutkan
Lea dehálaš diehtit movt dálkkádat váikkuha goddesáhpánmáddodahkii go galgá hálddašit dan áitojuvvon njála. Dakkár jagiid go leat unnán goddesáhpánat, de sáhttit ovdamearkka dihte doalvut lassi biepmu njálaide. Loga eanet njálaid birra dás.
Govva: COAT fuođđokámera
Dat movt ciebaniiguin manná, váikkuha maid eahpenjuolgga smávvafuođđuide nu go rievssahiidda. Min dutkamuš adno smávvafuođđuid máddodatovdáneami einnosteapmái ja daid hálddašeapmái. Loga eanet rievssahiid birra..
Govva: Geir Vie